Thursday 24 December 2009

Samiti i Kopenhagenit dhe Shqipëria

Samiti i Kopenhagenit dhe Shqipëria

Ndoshta shumë njerëz do të mendojnë se ç'lidhje kemi ne me samitin e Kopenhagenit. Ne vërtet ishim pjesë e tij por duke qenë se jemi një vend i vogël, deri në 2006 më i varfëri në Europë dhe pa fuqi mbi shtete të tjera nuk kemi pse shqetësohemi.
Sidoqoftë meqënëse në samit shkoi një delegacion shqiptar edhe ne duhet të kemi një pozicion. Jo në formë solidariteti por në formën e shqetësimit të efekteve të ngrohjes globale në ekonominë dhe popullsinë tonë. Këto efekte janë parashikuar nga shkencëtarët të cilët kanë paralajmëruar për rritje të temperaturave, shkrirje të akujve, rritje të nivelit të oqeaneve, si dhe ngjarje klimatike ekstreme, thatësira e përmbytje.
Një pyetje lind atëhere. Cili është mendimi ynë? Por para së gjithash a kemi ne një mendim?
Pyetje e vështirë pasi që të formulohet një mendim duhen analiza, diskutime dhe njohuri mbi një çështje deri diku teknike. Por mbi të gjitha duhet që njerëzit të kenë interes në çështjen e ngrohjes globale ose vetvetiu ose si pasojë e një procesi « edukimi » ose përfshirjeje nga ana e strukturave shoqërore që e kanë në fokus këtë çështje për arsye informimi si mediat ose funksionale si grupimet në favor të mbrojtjes së mjedisit.
Por duke qenë se njohuritë, debati dhe përfshirja shoqërore në lidhje me çështjen e ngrohjes globale në vendin tonë është në nivele afër me zeron, pozicioni ynë në samit i ngjante pozicionit të heshtjes.
Ditën e enjte në 17 Dhjetor Kryeministri në fjalën e tij në samit deklaroi se do ta shndërronte Shqipërinë në një eksportuese të energjisë së gjelbër. Kjo deklaratë shumë e mirëpritur m’u duk shumë e papritur duke qenë se ajo nuk është paraprirë nga një diskutim i çështjes brenda vendit.
Më shumë ajo më ngjau me një deklaratë vizionare që i premton Kombeve të Bashkuara dhe vendeve të tjera, që një vend që shqetësimet ambjentaliste dhe të ngrohjes globale nuk i ka në rend të ditës, papritmas do të bëhet eksportues i energjisë së gjelbër. Aq më mirë për ne, mendova kur lexova këtë lajm por ndoshta duhet të fillojmë të analizojmë se ku jemi, ku duam të arrijmë dhe si do të arrijmë atje.
Adaptimi i ekonomisë tonë me një nivel konsumi energjitik të ulët ndaj një klime të ndryshuar me më shumë nxehtësi, më pak rreshje dhe më shumë erë, mund të bëhet më lehtësisht se në vende me konsum të lartë energjitik. Mund ta kemi më të lehtë nëse ndërgjegjësohemi shpejt dhe fillojmë të parashikojmë masat dhe investimet në infrastrukturë alternative të prodhimit të energjisë si energjia diellore dhe ajo e erës. Nëse zgjohemi vonë pasojat do të jenë të rënda.

Deklarata e Kryeministrit në samit ishe lajmi i dytë që lexova, pas një shkrimi me titull « Vendet e Ballkanit mbeten pasive » (Courrier des Balkans, 17 dhjetor 2009). Nuk po përmend titujt te rubrika « lajme nga bota » të gazetave të brendshme, ku samiti është raportuar si një zhvillim që nuk na prek dhe nuk ka pse gazetarët të paraqesin një perspektivë shqiptare.

Në artikullin « Vendet e ballkanit pasive » thuhet se vendet e Ballkanit Perëndimor nuk ishin pjesë zyrtyare e grupeve të përfshira në negociata prandaj dhe pasiviteti i tyre. Por ato nuk u deklaruan përkrahës të asnjë grupimi ndryshe nga shumica e vendeve pjesëmarrëse që ishin pjesë e grupit G77. Në këtë grup ishin anëtarë 130 vende në zhvillim, vende të Bashkimit Afrikan, të shoqatës së vendeve të vogla ishullore, anëtarë të OPEC-ut, Kina, SHBA, India dhe Brazili, Bashkimi Europian, koalicioni për pyjet me lagështirë si dhe ish-republikat sovjetike.

Si mund të intepretohet fakti që Shqipëria nuk e deklaroi veten pjesë të ndonjë grupimi specifik ? Nuk është ajo pjesë e globit ? Në samit nuk kishte ndonjë grupim tjetër, grupi i « të pavarurve », i vendeve që nuk preken nga ngrohja globale pjesë e të cilëve prej mungesës së pozicionit i binte që të ishte dhe Shqipëria. Prej vetë emrit globale, ngrohja që është vënë re sidomos në 50 vitet e fundit i prek të gjithë banorët e Tokës dhe nuk ka se si të jesh jashtë kësaj situate. Vetëm nëse qëndron jashtë prej mungesës së opinionit dhe pret se si do të shkojnë ngjarjet.

Shumë vende në Afrikë dhe Azi, si dhe Australia, kanë filluar t’i ndjejnë pasojat e ngrohjes globale që janë shfaqur me pakësim të sasisë së ujit, thatësira dhe kushte të vështira për bujqësinë.
Në Nepal për shembull pwr shkak tw rritjes sw temperaturave më shumë se mesatarja, me 4 °C ka filluar të krijohet një liqen në lumin e ngrirw Thulagi, një lum akujsh shumë shekullorw (Shenja të ndryshimeve në Himalaja ndërkohë që hapet samiti i Kopenhagenit, The Guardian 6 dhjetor, 2009). Pasojat e shkrirjes së këtij lumi do të ishin katastrofike për të gjithë vendbanimet reth dhe poshtë tij në deltën e Bangladeshit dhe në Indi duke shkaktuar përmbytje, dëme dhe pasoja në industri dhe bujqësi.

Por ngrohja globale nuk prek vetëm vendet e varfëra dhe në zhvillim. Ndoshta këta të fundit nuk kanë mjetet dhe të ardhurat për tu përballur me pasojat por përballë ngrohjes globale ne të gjithë jemi të prekur. Në vendet e zhvilluara pasojat e ngrohjes globale janë të ngjashme, përmbytje, më shumë shira në dimër dhe më shumë nxehtësi në verë.

Në një situatë të tillë ku është bërë e qartë se burimet janë të kufizuara dhe se përdorimi maksimal i tyre ka pasoja të dëmshme mbi planetin pasi shkakton ngrohjen e tij, shkencëtarë, ekonomistë, qeveri, biznese dhe aktorë të shoqërisë civile po kërkojnë zgjidhje në energjitë e rinovueshme dhe në modele ekonomike që nuk promovojnë shfrytëzimin maksimal të burimeve.

Për të parandaluar përkeqësimin e situatës dhe për të reduktuar prodhimin e gazrave me efekt serrë ku pjesa dërrmuese është dioksidi i karbonit (CO2) shtetet anwtare tw OKB u mblodhën në Kopenhagen me synim arritjen e një marrëveshjeje që do të caktonte kufinj të detyruar për reduktimin e prodhimit të CO2 për të mos lejuar rritjen e temperaturave me më shume se 2 °C.

Megjithë përpjekjet në samitin e Kopenhagenit u arrit vetëm një marrëveshje modeste dhe larg asaj që këshillon shkenca. Në marrëveshje parashikohen angazhime për ta përmbajtur rritjen e temperaturave me jo më shumë se 2 °C si dhe një fond për ngrohjen globale. Por marrëveshja nuk parashikon masa konkrete për reduktimin e sasisë së CO2, gjë që nga ana e aktivistëve u konsiderua si dështim.
Nga ana tjetër sekretari i përgjithshëm i OKB Ban Ki-Moon e konsideroi marrëveshjen si hap të parë të rëndësishëm pasi në vitin e ardhshëm ajo mund të shndërrohet në ligj ndërkombëtar.

Në një kohë kur kjo është pamja e politikës botërore, kur rreth 190 drejtues shtetesh zhvilluan bisedime për të arritur një marrëveshje globale për një çështje të vështirë dhe delikate që ka të bëjë me ekonominë e çdo shteti dhe me burimet natyrore të planetit, në Shqipëri uji nuk u vu fare në zjarr për këtë.
Përkundrazi çështjet e brendshme dhe të ngushta politike kanë qenë në qendër të vëmendjes. Kutitë dhe hapja apo mos-hapja e tyre, çfarë thonë ndërkombëtarët për kutitë, si i shikojnë kutitë në Tiranë, në Bruksel apo në Pragë e kështu me rradhë. Kohët e fundit në Shqipëri njerëzit janë marrë me kutitë.
Çështjet e tjera janë spostuar dhe problemi i ngrohjes globale nuk ka arritur deri në opinionin shqiptar.
Po çfarë do të ndodhte në Shqipëri sikur temperaturat të rriten me 2 gradë?

Për të pasur një burim serioz dhe shkencor të parashikimit të efekteve të ngrohjes globale në Shqipëri rrëmova në internet dhe gjeta një raport shumë të vlefshëm që duhet të kishte merituar më shumë vëmendje në media.

Raporti është komunikimi i dytë i qeverisë shqiptare nën Konventën Kuadër mbi Ndryshimin Klimatik të Kombeve të Bashkuara i përgatitur nga Ministria e Mjedisit me mbështetjen e PNUD-it dhe qeverisë austriake. Ky raport është pjesë e raporteve të paraqitura në samitin e Kopenhagenit dhe mund te gjendet në faqen internet të samitit.
Në raport paraqiten disa nga efektet e ndryshimeve klimatike të projektuara deri në 2100. Disa prej tyre janë rritje e temperaturave, pakësim i rreshjeve që rezultojnë në dimër më të butë, pranverë më të ngrohtë, verë më të nxehtë dhe më të thatë dhe vjeshtë më të thatë. Thatësira më të shpeshta dhe më serioze do të shoqërohen me rrezik më të lartë zjarresh. Rritja e temperaturave në verë në 2050 parashikohet të jetë me 2.4 - 3.1 °C si dhe numri i ditëve të nxehta me temperatura ≥35 °C parashikohet të rritet me 3-4 ditë në 2050.
Efektet janë të shumta dhe nuk do t’i paraqes të gjitha këtu. Një shembull tjetër i pasojave të ngrohjes globale është në sektorin e energjisë. Temperatura më të larta, më pak rreshje, ndryshime në nivelet e lagështirës, ndryshime në shpejtësinë e erës dhe rritja e numrit të ditëve me diell, do të ndikojnë si në kërkesën ashtu dhe prodhimin e energjisë. Energjia për ngrohje parashikohet të pakësohet ndërsa ajo për ftohje të rritet. Prodhimi i energjisë parashikohet të rritet në 2025 si pasojë e TEC-eve. Por për shkak të ndryshimit të parashikuar klimatik prodhimi i energjisë nga burimet ujore mund të pakësohet dhe duhet shtuar kapaciteti i prodhimit nga TEC-et. Ndërkohë prodhimi i energjisë diellore dhe të erës mund të rritet për shkak të rritjes së ditëve me diell dhe shpejtësisë së erës.

Në raport paraqiten efektet edhe në sektorë të tjetë, si turizmi, popullsia dhe shëndeti. Vetëm shkurt vendbanimet e reja të krijuara në zonat bregdetare pas 1990 prej prurjeve të popullsisë nga zonat malore janë në rrezik të vazhdueshmë përmbytjesh për shkak të rritjes së nivelit të detit ose lumenjve. Si shembull në raport përmenden ndërtimet në plazhin e Shëngjinit që rrezikohen nga rritja e nivelit të detit në 50-100 vitet e ardhshme.

Meqënëse raporti është shumë informues por i gjatë për tu paraqitur në një shkrim, ju ftoj ta lexoni vetë dhe të nxirrni konkluzionet personale dhe të ndikoni që çështja e ngrohjes globale dhe e pasojave në Shqipëri të jetë pjesë e debatit mediatik dhe shoqëror. Ministria e Mjedisit me siguri duhet të ketë një kopje të raportit në shqip.

Nuk mund të qëndrojmë indiferentë dhe të mendojmë se ngrohja globale nuk na prek. Ajo na prek dhe duhet të fillojmë që sot të parashikojmë se si do të përshtatemi ndaj një profili të ri klimatik për të lënë trashëgimi një vend po aq të pasur në burime dhe vlera natyrore sa ky që kemi sot.

Raporti mund të gjendet në anglisht këtu:
http://unfccc.int/resource/docs/natc/albnc2.pdf

Gazeta Shqip, 24 dhjetor 2009

Tuesday 1 December 2009

Letër e hapur për Berishën dhe Ramën

Të nderuar Z. Sali Berisha dhe z. Edi Rama, ju dërgoj këtë letër të hapur sot, pasi si shtetase shqiptare jam e shqetësuar në lidhje me zhvillimet e fundit.

Ju siguroj që politika nuk më intereson në vetvete, por në rastin konkret, kur ajo po rrezikon ta fusë vendin në krizë, më duhet të reagoj.

Besoj se të gjithë jemi të qartë për procesin dhe rezultatet e zgjedhjeve, pasi i kemi ndjekur ato hap pas hapi nga përgatitja e fushatave elektorale, në ditën e votimit, ditët e pasvotimit dhe të numërimit të votave, si dhe momentin e shpalljes së rezultateve në gusht nga KQZ-ja dhe vlerësimin nga OSBE/ODIHR.

Shpallja e rezultatit të zgjedhjeve është bërë nga institucione dhe kërkesa për mosmarrjen parasysh të vendimit të këtyre institucioneve më duket si një kërkesë për t‘i anuluar këto institucione dhe rolin e tyre.

Një shtet nuk mund të funksionojë i rregulluar nga individë, pasi individët janë imperfektë, egoistë dhe kanë tendencë ta shndërrojnë pushtetin në pushtet personal. Aq më tepër që në historinë tonë kemi pasur raste drejtimi të vendit nga "individi" dhe rezultatet i dimë të gjithë shumë mirë.

Unë po ju shkruaj sot, që t‘ju kërkoj publikisht, pasi e kam të drejtën si qytetare që ta ndaloni konfliktin. Ju kërkoj që t‘u jepni fund replikave midis jush, që po shndërrohen në dhunë verbale ndaj njëri-tjetrit, por dhe ndaj ne qytetarëve.

Sharjet dhe kërcënimet në distancë, që keni përdorur përmes mediave që janë sjellë si trampolina perfekte të fjalëve tuaja agresive, duke luajtur rolin e tyre në mënyrë elementare dhe jo si një profesion që ofron ekspertizën e informacionit, nuk më kanë pëlqyer.

Po ashtu nuk më ka pëlqyer që të dëgjojmë apo lexojmë për njërin se e ka humbur mendjen dhe për tjetrin se do ia shkulim dhëmballët.

Sulmet personale ndaj të kaluarës apo familjes së secilit nuk kanë ç‘na duhen, nuk kanë pse të jenë pjesë e bisedave tona të përditshme shoqërore.

Ju lutem, z. Kryeministër dhe z. kryetar i Partisë Socialiste dhe kryetar i Bashkisë së Tiranës, silluni si të rritur, si njerëz të civilizuar dhe në rangun e pozicionit që përfaqësoni.

Vetëm përpara disa ditësh ne morëm vesh që Këshilli i Ministrave për Çështje të Përgjithshme në Bruksel, vendosi të pranojë kërkesën e Shqipërisë për anëtarësim në BE.

Ky është një lajm shumë i rëndësishëm, i cili duhet të ketë prioritet dhe ndaj të cilit qeveria, partitë politike, administrata, shoqëria civile dhe qytetarët duhet të reagojnë pozitivisht, duke bërë përpjekjet e nevojshme për përmirësim.

Ky është një lajm edhe më i rëndësishëm dhe inkurajues kur kujtojmë se në korrik u fol për një geto brenda Ballkanit, të përbërë nga Shqipëria, Kosova dhe Bosnjë-Hercegovina, pas vendimit të Komisionit Europian për të përfshirë në liberalizimin e vizave vetëm Maqedoninë, Serbinë dhe Malin e Zi.

Edhe pse ne nuk u kualifikuam në raundin e parë, për shkak të mangësive tona, kemi shansin që nëse bëjmë përpjekjet e duhura, të kualifikohemi gjatë vitit 2010.

Çështja e zgjedhjeve parlamentare të qershorit që nuk pranohen nga opozita po e mban peng Parlamentin shqiptar. Kjo më duket si një pengesë e ngritur nga brenda vendit, ndërkohë që nga jashtë ajo ka hapur dyer të reja.

Më vjen shumë keq që po harxhohet kohë në drejtimin e gabuar. Madje më vjen edhe më keq kur shikoj që ky drejtim i gabuar po thellohet gjithnjë e më shumë përmes militantizmit dhe një papërgjegjshmërie të frikshme. Aq më tepër më shqetësojnë referencat e panevojshme ndaj një drejtimi tjetër të gabuar të së kaluarës, 1997, si pasojë e të cilit ne humbën 10 vjet kohë duke e bërë nënshkrimin e Marrëveshjes së Stabilizim-Asocimit vetëm në 2006-ën, ndërkohë që kjo do të ishte bërë në 1996.

Në këtë moment kritik, ku kemi shumë për të bërë, do të ishte marrëzi të përsërisnim gabimet e së kaluarës.

Është interesi i shumicës që përfaqësohet në një demokraci. Edhe pse demokracia jonë është ende në moshën e fëmijës, interesi i shumicës nuk është që të kthehemi mbrapa dhe të rifillojmë çdo gjë, ndërkohë që bota ecën me shpejtësi.

Përkundrazi, interesi i shumicës është drejt Europës dhe për stabilitet. Prandaj sinjali që na jepet në këtë moment duhet të na shërbejë si pikësynim drejt së cilit të ecim.

Të nderuar z. Berisha dhe z. Rama, të dy ju jeni të zgjedhur nga ne, njerëzit, elektorati. Ne ju kemi zgjedhur që të përfaqësoni interesin tonë dhe të na mbroni.

Mos e shikoni pozicionin tuaj si pozicion personal në mbrojtje të interesit apo egos suaj, por kujtohuni për ne, që jemi arsyeja juaj e të qenit.

Për interesin tonë dhe të fëmijëve tanë, ju bëj një kërkesë të hapur, t‘i lini konfliktet dhe jo t‘i përforconi, të hapni rrugë dhe të gjeni një marrëveshje.

Nuk mund ta mbani vendin peng të egoizmit dhe krenarisë tuaj, tregohuni të përulur dhe respektoni të drejtat tona.

Gazeta Shqip, 1 dhjetor 2009